تغییرپذیری زمانی بار رسوبی حوضه ای و آبراهه ای در رودخانه ی کجور

میزان مواد حمل شده از سطوح دامنه یا آبراهه از عوامل مهم در ارزیابی سلامت یک حوزه ی آبخیز است که لزوم توجه به هر منبع تولید رسوب را مشخص می نماید،حال آن که توجه به میزان مشارکت منابع مذکور کم تر مورد توجه قرار گرفته است. به این منظور و برای درک بهتر از رفتار رسوبی، تعداد 24 نمونه رسوب معلق، بستر و کانال با فاصله زمانی تقریبی 15 روزه و به مدت یک سال از رودخانه ی کجور واقع در حوزه ی آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس برداشت و تعیین غلظت و دانه بندی لیزری رسوبات معلق انجام شد. در ادامه غلظت رسوبات بستر و دانه بندی رسوبات کانال رودخانه نیز تعیین شده و تفکیک رسوب خروجی به رسوبات بستر، معلق حوضه ای و معلق آبراهه ای با سه روش قطر آستانه 63 میکرون، روش اینشتین و حد قطر حداقل مواد بستر آبراهه صورت گرفت. نتایج به دست آمده ضمن تأیید برتری محسوس بار حوضه ای در مقایسه با آبراهه ای و بستر با مقادیر نسبی به ترتیب 96/8، 2/65 و 0/55 درصد بر عدم اختلاف معنی دار روش های مورد استفاده (0/916=p) در تعیین رسوب معلق حوضه ای دلالت داشت. میزان تولید بار حوضه ای در فصول پاییز، بهار، تابستان و زمستان به ترتیب روند کاهشی داشت، حال آن که میزان تولید بار معلق آبراهه ای در فصول پاییز، بهار، زمستان و تابستان به ترتیب دارای روند کاهشی بود. هم چنین نسبت بار معلق آبراهه ای به حوضه ای در فصل های زمستان، پاییز، بهار و تابستان به ترتیب 13/78، 11/02، 2/70 و 0/91 درصد بوده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تأثیر دبی بر انواع بار رسوبی یکسان نبوده (r از 0/243- تا 0/535) و بار بستر و بار معلق حوضه ای به ترتیب تاثیرپذیری بیش تری از دبی داشتند (به ترتیب 0/520=r و r از 0/464 تا 0/535)، اما رسوبات معلق آبراهه ای تاثیر چندانی از دبی نپذیرفتند (r از 0/243- تا 0/277). نتایج هم چنین تأیید نمود که بارندگی و فعالیت های انسانی به صورت برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه از دیگر عوامل تاثیرگذار بر ترکیب بارهای رسوبی رودخانه ی مورد مطالعه بوده اند.